تاریخچه جعبه آتش‌نشانی
جعبه آتش نشانی یکی از ابزارهای مهم و حیاتی در مبارزه با آتش سوزی است. تاریخچه جعبه آتش نشانی به تاریخچه آتش نشانی برمیگردد که از دیرباز مورد توجه مردم بسیاری از نقاط جهان بوده است. اولین دستگاه آتش نشانی توسط هرون از اهالی اسکندران در قرن دوم میلادی ساخته شد. همچنین در لندن در سال ۱۸۳۳، چند واحد آتش‌نشانی و شرکت بیمه سازمانی به نام ماشین‌های آتش‌نشانی تاسیس شدند. این موسسه از ۸۰ نفر آتش‌نشان تمام وقت تشکیل می‌شد که دارای ۱۰ ایستگاه آتش‌نشانی بودند. رومیان باستان نیز برای محافظت از جان و مال مردم، تجهیزات ویژه ای تأمین کرده و افرادی را برای مقابله با آتش سوزی ها در نظر گرفته بودند. در چین قدیم هم، پایگاه هایی به فاصله پانصد متر از یک دیگر ساخته شده بود که سربازانی مجهز به وسایل اطفاء حریق در آنها مستقر بودند.
در قدیم، در کشور ما آتش نشانی به صورت سازمان یافته و مدرن انجام نمیشد و اغلب با وسایل سنتی و ناکارآمد مانند جعبه های چوبی و فلزی که شامل یک یا دو کپسول آب بودند، مبارزه با آتش سوزی صورت میگرفت . اما چندی بعد، آتش نشانی به عنوان یکی از مؤسسات امدادی و نجاتی کشور شناخته شد و جعبه های آتش نشانی نیز با توجه به استانداردهای جهانی و نیازهای محلی بهبود یافتند. از آنجا که حریق و آتش سوزی در طول تاریخ از مواردی بوده که سلامت و امنیت بشر را تهدید کرده، انسان ها کوشیده اند تا همیشه برای مواجهه با آن تمهیداتی را از قبل اندیشیده باشند. امروزه با پیشرفت علم و صنعت و رشد ناگهانی اطلاعات جوامع بشری در زمینه موضوعات مختلف، دستگاه‌های آتش‌نشانی متعددی توسط ملل مختلف ابداع و در سطح دنیا پراکنده شده‌اند.
نحوه ساخت جعبه آتش‌نشانی
برای ساخت جعبه آتش نشانی، از ورق فلزی و فولاد استفاده می‌شود. ضخامت ورق مورد استفاده در ساخت جعبه آتش نشانی، برای افزایش استحکام جعبه باید بیشتر باشد. جعبه آتش نشانی دارای قفل و لولای استاندارد است تا از مستهلک شدن زودرس آن جلوگیری شود. جعبه آتش نشانی معمولاً در منازل، آپارتمان ها، ادارات، کارخانه جات، انبارهای تولیدی و … به کار می‌رود که ابتدایی ترین وسیله برای اطفاء حریق است. محتویات جعبه های آتش نشانی اغلب شامل شلنگ، نازل، قرقره، شیر و کوپلینگ، کپسول آتش نشانی است.امروزه جعبه‌های آتش‌نشانی در انواع مختلفی طراحی شده‌اند. از جمله انواع جعبه‌های آتش‌نشانی می‌توان به جعبه حائل دار کپسول آتش‌نشانی، جعبه کپسول آتش‌نشانی معمولی، جعبه‌های کپسول آتش‌نشانی با قفل و … اشاره کرد.
تجهیزات آتش‌نشانی
تجهیزات آتش‌نشانی، تجهیزاتی هستند که برای خاموش‌کردن آتش یا محافظت از آتش‌نشان در برابر آتش استفاده میشوند. برخی از رایج‌ترین تجهیزات آتش‌نشانی عبارت‌اند از:
کپسول آتش‌نشانی
یک دستگاه برای خاموش‌کردن آتش است که شامل مواد خفه‌کننده تحت‌فشار میباشد. ماده خاموش‌کننده بسته به نوع حریق و نیازهای محیطی مختلف، متغیرمی باشد این مواد می‌توانند آب، پودرشیمیایی، گاز کربن‌دی‌اکسید، فوم خاموش‌کننده یا مواد شیمیایی باشند. هر کپسول آتش‌نشانی برای نوع خاصی از آتش مناسب است و با رنگ مختلفی مشخص می‌شود. برای استفاده از کپسول آتش‌نشانی ابتدا باید ضامن آن را کشیده و اهرم آن را فشار داد، سپس کپسول را به سمت آتش گرفته و ماده خفه کننده را روی سوخت پاشید.
شلنگ آتش‌نشانی
لوله‌ای با فشار قوی که به شیر آب یا مخزن آب متصل می‌شود و آب یا سایر مواد ضد حریق مانند فوم را با فشار بالا به سمت آتش می‌رساند. شلنگ آتش‌نشانی می‌تواند به موتور آتش‌نشانی، شیر آتش‌نشانی، لوله‌های پایه یا سیستم لوله کشی ساختمان متصل شود. شلنگ آتش‌نشانی انواع مختلفی دارد، مانند شلنگ حمله، شلنگ مورداستفاده سرنشین، شلنگ جنگلداری، شلنگ تغذیه و شلنگ مکش. هر نوع شلنگ باید مطابق با استانداردهای سازمان حفاظت و ایمنی از آتش NFPA یا استانداردهای اروپایی EN باشد.
سیستم اعلام حریق
یک سیستم الکترونیکی است که برای تشخیص و هشداردادن حریق در یک ساختمان یا محل خاص طراحی شده است. این سیستم از اجزای مختلفی تشکیل شده است:
کنترل پنل: قلب و مغز سیستم که اطلاعات را از دتکتورها دریافت می‌کند و به آژیرها و فلاشرها فرمان می‌دهد.
دتکتورها: تجهیزاتی که علائم حریق مانند دود، حرارت، شعله یا گاز را تشخیص می‌دهند و به کنترل پنل ارسال میکنند.
آژیرها و فلاشرها: تجهیزاتی که صدا و نور را برای اطلاع‌رسانی به افراد در معرض خطر تولید میکنند.
شستی‌ها: تجهیزاتی که با فشاردادن دکمه یا شکستن شیشه، سیگنال حریق را به کنترل پنل می‌فرستند.
سیستم‌های اعلام حریق به دو نوع متعارف و آدرس‌پذیر تقسیم میشوند. سیستم متعارف یک سیستم ساده و ارزان است که دتکتورها را به‌صورت زون‌بندی شده به کنترل پنل متصل می‌کند. این سیستم فقط می‌تواند محل حریق را به صورت زونی نشان دهد.سیستم آدرس‌پذیر یک سیستم پیشرفته و گران‌تر است که دتکتورها را به صورت تک تک به کنترل پنل متصل می‌کند. این سیستم می‌تواند محل حریق را به صورت دقیق و با شماره دتکتور نشان دهد.
سیستم اطفاء حریق
سیستم اطفاء حریق سیستمی که برای خاموش کردن یا جلوگیری از گسترش آتش در یک ساختمان یا محل خاص طراحی شده است و با استفاده از اسپرینکلرها، آئروسل‌ها یا توپ‌های اطفا حریق، خودکار یا با دستورالعمل، مواد خاموش کننده آتش را پاشش می‌دهد. این سیستم از مواد خاموش کننده مانند آب، فوم، گاز، پودر یا آئروسل استفاده می‌کند. این مواد می‌توانند با روش‌های مختلفی آتش را سرد، خفه، رقیق یا محدود کنند. سیستم اطفاء حریق می‌تواند به صورت دستی یا خودکار عمل کند. سیستم دستی نیاز به دخالت انسانی دارد و از کپسول‌های آتش‌نشانی، شلنگ‌های آتش‌نشانی و شستی ها تشکیل شده است. سیستم خودکار بدون نیاز به دخالت انسانی آتش را تشخیص و اطفا می‌کند و از دتکتورهای دود، حرارت یا شعله، کنترل پنل، آژیرها و فلاشرها و سیستم‌های اطفا حریق آبی، گازی، فومی، پودری یا آئروسلی تشکیل شده است.
لباس ضدحریق
لباس ضدحریق یک نوع لباس محافظتی مقاوم در برابر حرارت و آتش است و آتش‌نشان را در برابر آسیب‌های حرارتی محافظت می‌کند. این لباس از الیاف و موادی تهیه می‌شود که در برابر سوختن یا ذوب شدن مقاوم هستند و می‌توانند آتش را سرد، خفه، رقیق یا محدود کنند.لباس ضدحریق معمولاً از چندلایه تشکیل شده است و شامل دستکش، چکمه، کلاه ایمنی و نماد FR می‌شود.انواع لباس ضدحریق به دودسته مقاوم در برابر حرارت و مقاوم در برابر شعله تقسیم میشوند.
دستکش آتش‌نشانی
دستکش‌های آتش‌نشانی، نوعی دستکش محافظتی هستند که برای کارگران یا آتش‌نشانانی که در معرض آتش یا حرارت بالا هستند، طراحی شده‌اند. این دستکش‌ها از الیاف و موادی تهیه میشوند که در برابر سوختن یا ذوب شدن مقاوم هستند و می‌توانند آتش را سرد، خفه، رقیق یا محدود کنند.دستکش‌های آتش‌نشانی همانند لباس ضد حریق معمولاً از چندلایه تشکیل شده‌اند و شامل دستکش، چکمه، کلاه ایمنی و نماد FR میشوند. و به دودسته مقاوم در برابر حرارت و مقاوم در برابر شعله تقسیم میشوند.
ماسک آتش‌نشانی
ماسک آتش‌نشانی یک تجهیز ایمنی است که برای محافظت از دهان، بینی و چشم‌های آتش‌نشان در برابر دود، گاز و حرارت آتش طراحی شده است. این ماسک در دو نوع تنفسی و هوازی میباشد:
ماسک تنفسی: ماسکی که از فیلترهای مخصوص برای جداسازی ذرات مضر از هوا استفاده می‌کند. این ماسک برای محیط‌هایی مناسب است که هوای تنفسی کافی ورودی دارند.
ماسک هوازی: ماسکی که از یک مخزن هوا یا یک سیستم تهویه برای تأمین هوای تنفسی پاک استفاده می‌کند. این ماسک برای محیط‌هایی مناسب است که هوای تنفسی کافی ورودی ندارند یا آلوده هستند.
اینها فقط بخشی از تجهیزات آتش‌نشانی هستند و بسته به نوع و میزان خطر حریق، ممکن است تجهیزات دیگری نیز موردنیاز باشد.
نحوه استفاده از جعبه آتش‌نشانی
برای استفاده از جعبه آتش‌نشانی، باید مراحل زیر را انجام دهید:
درب جعبه را با کلید مربوطه که در یک حفاظ شیشه‌ای قرار دارد، باز کنید. قرقره شیلنگ را در جهت زاویه ۹۰ درجه به بیرون جعبه بکشید سپس شیلنگ را با چرخاندن قرقره از روی آن باز کنید. سر نازل آماده را در دست بگیرید و به سمت آتش بروید. قبل از اینکه شیرفلکه آب را باز کنید، می‌بایست در ابتدا شیر نازل را باز نمایید. نازل را در جهت آتش، نشانه بگیرید و تا زمانی که آتش به طور کامل خاموش شود، به این کار ادامه دهید. بعد از پایان عملیات، شیلنگ را از محل اتصالات (کوپلینگ) باز کرده و پس از آبگیری به صورت اولیه بپیچید. شیلنگ اصلی را دولا به دور قرقره جعبه آتش‌نشان بپیچید و شیلنگ یدک را به صورت رولی جمع کنید.
کلام آخر
جعبه آتش نشانی یک ابزار مهم و حیاتی در مبارزه با آتش سوزی است. این جعبه ها به عنوان یک عامل افزایش ایمنی و اطمینان برای افرادی که در ساختمان زندگی یا کار میکنند نقش دارند و همچنین یک الزام قانونی و استانداردی برای ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و عمومی محسوب میشوند. اما در صورت عدم وجود جعبه آتش‌نشانی برای خاموش کردن حریق، از روش‌های مختلفی مانند استفاده از پتو، شن یا ماسه، کف‌های کپسول آتش‌نشانی، فوم خاموش‌کننده، کربن‌دی‌اکسید (CO2)، هالون‌ها، آب و … استفاده می‌شود. هر یک از این روش‌ها بسته به نوع حریق و نیازهای محیطی مختلف متغیر باشد.